Yahya Kemal’in  hayatı boyunca  şuur altında birikip onun terkibini elde ettiği  sanatını ortaya  koyan , sanatın oluş öncesi   safhasında pek çok olay,   şahıs mekan  vardır. Psikanalistler  insan kişiliğinin oluşumu, yaratıcı kişilik, sanat eserinin oluşumu ve işlevi konusunu çokca bahis konusu yapmışlar ve genel kurallar elde etmişlerdir.  Bir düşüncenin , tecrübenin  eser şekline  dönüşmeden önceki haline  endocept ismini  vermişler. Şahsi tecrübeler, gündüz düşlerine ve fantezilere dönüşmeden önce insan zihninde endocept  olarak vardır. Endoceptler de yıllarce elde edilen bilgi , tecrübe ve olayların karışımından oluşur. Yeri geldiğinde sanat eserine dönüşürler. Yahya Kemal’in hayatında  dehanın ambarını dolduran çok uzun bir olaylar, insanlar, bilgiler, tecrübeler vardır. Bunlar hem  kişiliğini, hem sanatını,  hem de hayatını ortaya çıkarmışlardır.

Yahya Kemal’in sürekli olarak dehanın şuur altı deposuna attığı ve denetlediği olaylar insanlar,  tecrübeler zincirini oluşturalım.          Şehsuvar  Paşa, 1877 Osmanlı Rus Savaşı, Dadı Zeynep , Fatma Hanım, Halkımızı oluşturan çeşitli insanlar, göçler ve muhacirler, Battal Gazi, Akıncılar, Mohaç, Rumeli Türküleri, Kaybedilmiş vatan coğrafyası , Konak, Ali Zaim, Deli Ahmet, hizmetçiler,  Üsküp, ezan, cami, mezarlık, aziz  ve evliya mezarları, padişah ve devlet, Hz Muhammet ve din, Din v e millet, Plevne Savaşı, Anne, Ata Menkıbeleri , Mushaf, Muhammediye ve Yazıcıoğlu , Yunus İlahileri , Bayram Namazı, Aşk ve Radife, Rakofça, Selanlik , Rüya ve  Realite , Mektep ve Milliyet, Üskup –Selanik Tezadı, kaybedilme ve terk edilme  kavramı , Rumeli, Derviş ve Veli, Şehirler, Mevlevilik, Atmosferler, tiyatro, Balkanlar, Girit, Namık Kemal, V Yahut  Silistre, Naci , R Zade, Hamit, Yunan Harbi, Şiirler, Rifai Dergahı, Ziya Paşa, Mehmet Celal, Hamit  Fikret, Türkiye Avrupa Tezadı, İlyada, işret, Serezli Şekip Bey, Musiki, Diyonizyak yapı, Fates Galentes,
 Avrupa coğrafyasını tanıma, geziler, Latin ve Yunan, Hugo,Thephile Gautier,  DeBanville,Baudelaire ,Edgar Poe,Klasikleştirme,Heredia,Dil,Leconte Lissle,İstanbul, Eşref Hanım, Çevreler ve Konaklar, Aydınlık ve Zindan tezadı, Paris, Jön Türk, Ziya Gökalp, Meaux Koleji, Science Politik, Fransa, Fransızca, Saf ve Halis bir şiir dili arama, şiir okumaları, Büyük Şairlerin serüveni , Orjinallik, Sanat laboratuarı, Regnier, Mallarme, Rimbaud, Paulde Claudel, Peguy, Verlaine,  Farklı Türkçü anlayışları, terk edilen toprakların hüznü, Gerard dö Nerval  Albert   Vandal, Emile Bourgeoux, Albert Sorel, Sohbetler, Şark Dilleri Enstitüsü, Arapça , Farsca, Tarih, Malazgirt.

Yahya Kemal’in  eserlerini ortaya çıkarma süreci  bu kadar farklı unsurdan ve geometrisi farklı  elementlerden bir kişilik, bir hayat ve bir  orijinal eser ortaya çıkarma olarak ifade edilirse de, bu kadar farklı unsuru, eserindeki orjinalliğin  terkibini bozmadan bir araya getirme  ancak dehalara has bir tutumdur. Son derece hassas ve gözlemci tabiatlı şair  dehasını denetlemedeki  mehareti ile de büyük bir sanatcı ve şairdir. Yahya Kemal’in sanatı olarak ortaya  çıkan şiirleri, sohbetleri, hatıraları  yukarıdaki farklı unsurların harmanlanmasından doğan endoceptlerden ortaya çıkmıştır. Freud bu kadar farklı unsurları birleştirmeyi oceanic olarak  düşünür. Gerçekten karşımızda bir sanat eserinde tevhid edilmesi zor olan okyanus gibi materyaller, olaylar , insanlar , unsurlar vardır, bunların bir  sanat eserinde estetik ve orjinallik kazanacak şekilde yer alması olağan üstü bir ustalıktır.
Oğuz Cebeci  Tanpınar’ın sanatının ortaya çıkmasında  önemli bir yeri olan Antalya’lı Genç Kıza Mektup isimli mektubunu  endocept olarak yorumlar.